Sức mạnh của hiệu ứng Matthew
Trích từ cuốn sách Tư duy sâu, tác giả Diệp Tu.
“Những người giàu có vẫn muốn kiếm được nhiều hơn gấp bội để khiến bản thân trở nên dư thừa, những người nghèo khó thì ngay đến thứ đang có cũng sẽ bị tước đoạt mất.”
(Tân ước - Phúc âm Matthew)
Người giàu sẽ dễ dàng kiếm được nhiều tiền hơn, còn người nghèo sẽ có xu hướng nghèo thêm; những người nổi tiếng nhất định sẽ có khả năng nổi tiếng hơn nữa, còn những người lặng lẽ vô danh thì rất dễ trở nên im lìm lặng lẽ. Trong Đạo đức kinh cũng từng đề cập tới: “Nhân chi đạo, tổn bất túc dĩ phụng hữu dư.”
Tóm lại, người mạnh sẽ càng mạnh hơn, kẻ yếu sẽ càng yếu đi.
Đôi khi, trong cùng một sự vật sẽ xuất hiện sự xung đột giữa các quy luật khác nhau, giống như có hai người đồng thời đẩy một vật thể từ hai hướng khác nhau. Lúc này, dù bạn biết có hai người đang đẩy vật thể kia thì cũng chẳng có giá trị gì nữa, mà bạn phải biết được bên nào mạnh hơn. Khi hai quy luật mâu thuẫn với nhau cùng tác động lên một sự việc, bạn phải tìm ra được quy luật nào thâu tóm những quy luật còn lại.
Điểm lợi hại của hiệu ứng Matthew đó là, nó luôn mạnh hơn các quy luật khác. Khi xảy ra xung đột, hiệu ứng Matthew luôn bao trùm và lật đổ các quy luật còn lại.
Chúng ta cùng xem một ví dụ. Mấy năm trước có một số lời dự đoán “cao siêu” rằng, sự phát triển của các thành phố nhỏ ở Trung Quốc trong tương lai sẽ không kém gì các thành phố lớn. Vì sao vậy? Họ đưa ra mấy lý do nghe có vẻ rất thuyết phục.
Thứ nhất, thành phố lớn có những “căn bệnh” nghiêm trọng như ô nhiễm không khí, cảnh quan thiên nhiên nghèo nàn, tắc nghẽn giao thông, giá nhà đất đắt đỏ, cạnh tranh khốc liệt…
Thứ hai, cùng với sự phát triển của những trang web thương mại như Taobao và các ngành phụ trợ, người dân trong thành phố nhỏ cũng có thể mua được rất nhiều loại hàng hóa, không thua kém gì ở các thành phố lớn;
Thứ ba, đường sắt và hàng không phát triển, nỗi lo đi lại bất tiện ở các thành phố nhỏ cũng được giảm thiểu, lợi thế về giao thông đường dài ở các thành phố lớn dần dần mất đi;
Thứ tư, mạng Internet phát triển, các thành phố nhỏ cũng sẽ nhanh chóng thu được một lượng lớn thông tin, xóa bỏ điểm bất lợi của thành phố nhỏ;
Thứ năm, việc kết bạn và giao tiếp cộng đồng diễn ra phổ biến hơn trên Internet, các cuộc họp được tổ chức định kỳ mỗi năm, mọi mối giao lưu không còn bị giới hạn bởi khoảng cách nữa, từ đó gần như không có sự khác biệt giữa thành phố lớn và thành phố nhỏ.
Dựa vào những lý do trên, họ đã suy đoán rằng nhân khẩu ở các thành phố lớn sẽ càng ngày càng ít đi, giá nhà đất cũng sụt giảm mạnh, các thành phố nhỏ có môi trường tốt sẽ dần trở nên phồn thịnh.
Mỗi lý do này nghe rất có lý và mỗi lý do đều rất đúng. Đặc biệt là khi chúng được tiên đoán bởi một vài “bậc thầy” trong nghề, mọi người lại càng dễ tin tưởng. Vì thế, có rất nhiều người đã bán nhà ở Bắc Kinh, Thâm Quyến để chuyển đến sinh sống trong những thành phố nhỏ hơn. Những điều này có lẽ đã xảy ra vào khoảng năm 2013.
Nhưng từ năm 2014 - 2016, giá nhà ở những thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, Thâm Quyến không hề giảm mà còn tăng gấp đôi. Chủ sở hữu bất động sản ở các thành phố lớn đã trải qua một đợt tăng giá trị tài sản hiếm có, một lượng lớn những triệu phú, tỷ phú đã xuất hiện.
Nhưng, tại sao lại xuất hiện tình huống này?
Đúng là những nguyên nhân kể trên đều rất chính xác, nhưng chúng lại không thể so sánh được với sức mạnh của một quy luật to lớn hơn đó là: Hiệu ứng Matthew.
Vì vậy, khi tôi viết về hiệu ứng Matthew, điều tôi muốn nhấn mạnh với người đọc đó là, hiệu ứng Matthew thực sự rất mạnh, nó bao trùm lên tất cả các quy luật khác. Trên thế giới này có rất nhiều quy luật, bạn không nên liệt kê hiệu ứng Matthew trở thành một trong số những quy luật phổ thông kia, nó chính là quy luật trong quy luật, kẻ mạnh giữa những kẻ mạnh.
Sức mạnh của hiệu ứng Matthew không nằm ở lực độ của nó, mà thể hiện ở phạm vi bao quát rộng lớn. Ngoài lĩnh vực phát triển đô thị, hiệu ứng này còn đúng trong rất nhiều lĩnh vực của xã hội như tích lũy tri thức, gia tăng của cải vật chất, phát triển sự nghiệp… Căn cứ vào hiệu ứng Matthew chúng ta có thể phán đoán một phần của tương lai đồng thời định hướng cho những lựa chọn sắp tới.
“Keep Moving Forward”
Tom.