Hành trình xây dựng đức tính tự kỷ luật.

Giới thiệu với các bạn, đây là Noah.

Noah là một chàng trai mới lớn và cậu đang chuẩn bị bước vào năm học đầu tiên tại trường đại học.

Noah lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn với một gia đình nhỏ có mẹ và em gái của cậu. Do những khó khăn khi đối mặt với nghịch cảnh, Noah sống một cuộc sống chẳng mấy lành mạnh khi mà cậu thường xuyên rơi vào vòng xoáy của việc chơi bời, hút thuốc và nhậu nhẹt.

Nhưng vào một ngày nọ, mọi thứ đã thay đổi.

Noah nhận được một cuộc điện thoại thông báo tin sét đánh rằng mẹ cậu đột ngột lên cơn đau tim khi đang làm việc. Các đồng nghiệp không biết phải làm sao để sơ cứu cho mẹ cậu và xe cấp cứu thì đã không thể đến kịp thời.

Người quan trọng nhất trong cuộc đời của Noah đã trút hơi thở cuối cùng trên giường cấp cứu ở bệnh viện. Và kể từ giờ phút đó, Noah trở thành trụ cột cho gia đình của cậu, một gia đình vốn đã nhỏ bé, nay lại càng thêm nhỏ bé hơn nữa.

Noah hiểu rằng, từ bây giờ, cậu sẽ không chỉ phải biết cách tự chăm lo cho bản thân, cậu còn có trách nhiệm phải yêu thương và chăm sóc cho em gái nhỏ tuổi của cậu nữa.

Hiện giờ vẫn đang trong kỳ nghỉ, vậy nên Noah ngay lập tức đi xin việc, và cậu được nhận vào làm nhân viên vệ sinh môi trường toàn thời gian. Để có thể chăm lo chu toàn cho em gái và bản thân, Noah tự đặt ra mục tiêu duy nhất lúc này là phải đi làm mỗi ngày. Ngày này qua ngày khác, cậu cật lực làm việc và sẵn sàng nhận tăng ca bất cứ khi nào có cơ hội.

Ý chí của Noah dần trở nên mạnh mẽ hơn, không có khó khăn nào trong công việc có thể lay chuyển được quyết tâm của chàng trai trẻ.

Hằng ngày, Noah đều mua cơm suất cho hai anh em.

Em gái cậu đã bị tổn thương nặng nề bởi sự ra đi đột ngột của người mẹ. Em thường vừa ăn vừa khóc, vì em nhớ mẹ và những bữa cơm mẹ nấu. Nhưng em cũng là người hiểu hơn ai hết, rằng anh trai Noah đang phải nỗ lực đến nhường nào để cho hai anh em có đủ cơm ăn mỗi ngày.

Noah không muốn cho hội bạn bè biết chuyện cậu đang làm việc dọn vệ sinh môi trường.

Vậy nên cậu đã quyết định rằng: Nếu đám bạn có rủ đi chơi bời thì cậu sẽ trả lời rằng cậu phải kèm em gái học bài và làm cơm tối cho em.

Với ý chí và quyết tâm mạnh mẽ, Noah nhanh chóng quen với sự vất vả của nghề dọn vệ sinh môi trường. Đối với cậu, sự vất vả cũng không còn là khó khăn khi nó đã trở thành thói quen.

Noah cũng quyết định sẽ ngừng mua cơm suất bên ngoài và chuyển sang tự nấu những bữa cơm cân bằng dinh dưỡng và phù hợp với khẩu vị của hai anh em.

Lại một lần nữa, Noah thành công trong việc hình thành và duy trì thói quen nấu ăn mỗi ngày. Ngày này qua ngày khác, cậu đi làm và nấu cơm, đi làm và nấu cơm. Sự vất vả của công việc nội trợ tại nhà và công việc vệ sinh môi trường cũng đã trở thành thói quen đối với cậu.

Không lâu sau đó, trường đại học khai giảng và Noah sẽ cần phải đến lớp.

Cậu quyết định sẽ xin chuyển sang làm bán thời gian và đặt mục tiêu tiếp theo là sẽ phải đến lớp mỗi ngày. Cậu không dám để những nỗ lực mà người mẹ quá cố đã dành cho suốt cả đời đi học của cậu trở nên vô ích.

Vì vậy, dù cho có mệt mỏi hay căng thẳng, Noah luôn luôn đến lớp, luôn luôn học tập, luôn luôn chăm chỉ, luôn luôn nỗ lực. Cậu đến lớp, đi làm, nấu ăn. Rồi lại đến lớp, đi làm và nấu ăn.

Cứ đều đặn như vậy, 5 năm trên ghế giảng đường đại học cũng trôi qua.

Noah đã rất nỗ lực, cần cù, đôi khi còn phải tìm cách để xoay xở, đấu tranh; nhưng cậu đã làm được. Noah thành công trên con đường học vấn ở trường đại học, cậu tốt nghiệp với một tấm bằng giỏi và được nhiều thầy cô đề nghị giới thiệu việc làm. Cậu đã trở thành một trong những chuyên gia trẻ tuổi nhất và tài năng nhất trong lĩnh vực chuyên môn mà cậu lựa chọn trong những năm học đại học.

Noah được một công ty danh tiếng mời về làm việc, họ trả cho cậu bất cứ con số nào mà cậu mong muốn.

Noah tiếp tục duy trì các thói quen tốt, ý chí mạnh mẽ và đức tính cần cù ở mọi nơi mà cậu có mặt. Từ đó trở đi, dù cho cuộc đời có ném vào cậu thêm bao nhiêu khó khăn hay thử thách nữa, Noah cũng sẽ luôn biết cách để đương đầu, né tránh hoặc vượt qua.

Không lâu sau đó, Noah cũng đã có thể chu cấp cho quá trình theo học đại học của em gái.

Cậu tiến tới hôn nhân và rồi em gái cậu cũng lập gia đình riêng. Hai anh em tiếp tục duy trì mối quan hệ yêu thương và tương trợ lẫn nhau cho đến cuối đời.

Họ vẫn thường ngồi lại với nhau và tưởng nhớ về người mẹ quá cố. Em gái luôn nhắc cho Noah nhớ rằng mẹ chắc chắn sẽ rất tự hào về cậu. Rằng nếu mẹ ở đây, bà sẽ lao tới ôm hôn cậu nếu như được nhìn thấy Noah của ngay lúc này, một người bản lĩnh, tự chủ, sống có trách nghiệm và giàu tình cảm.

***

Mình tin rằng chúng ta có thể sử dụng rất nhiều từ ngữ ý nghĩa để mô tả về Noah. Giờ đây cậu là người chăm chỉ, kiên cường, chịu khó, bản lĩnh,... Và trên hết, cậu là một người tốt.

Cá nhân mình thích sử dụng từ “kỷ luật” để mô tả về những người như Noah. Hay có thể nói chính xác hơn, Noah đã làm chủ được bản thân và cuộc đời, bằng cách làm chủ được đức tính tự kỷ luật (self-discipline).

Vậy thì cậu ấy đã làm như thế nào?

Sau đây là 3 yếu tố mà mình cho rằng là quan trọng nhất đã giúp Noah hình thành nên đức tính tự kỷ luật không thể bị lay chuyển.

1. Có một lý do mạnh mẽ

Không chỉ là ý chí, không chỉ là động lực, không chỉ là tinh thần, Noah có một lý do vô cùng mạnh mẽ để bắt đầu đức tính tự kỷ luật. Thông qua lý do mạnh mẽ này, cậu có thể tìm được mọi ý chí, mọi động lực và mọi tinh thần mà cậu cần để vượt qua khó khăn.

Ở trường hợp của Noah, mẹ cậu không may qua đời nên cậu đã buộc phải trở thành trụ cột chính trong gia đình và thay mẹ chăm lo cho em gái. Với Noah, đây là quyết định mang tính sống còn cho cả hai anh em.

Nhiều nghiên cứu chuyên môn đã chỉ ra rằng việc có một lý do hành động mạnh mẽ cho phép con người ta giải phóng sức mạnh tiềm tàng và năng lượng ý chí to lớn mà trong mọi hoàn cảnh khác họ khó lòng đạt được.

Có lẽ các bạn cũng đã nhiều lần nghe hoặc đọc về những sự việc kiểu như người mẹ tự tay nhấc bổng vật siêu nặng để giải cứu đứa con khỏi tai nạn rồi đúng không nào?

Tuy nhiên, như trong bài viết Tại sao chỉ có động lực tinh thần thôi thì sẽ không đủ để thay đổi bản thân?, mình đã chia sẻ với các bạn một sự thật rằng động lực tinh thần là một nguồn năng lượng kém ổn định và không đáng tin cậy nếu như bạn đang mong muốn được thay đổi bản thân.

Các nguyên cứu cũng đã cho thấy việc có một lý do hành động mạnh mẽ thường sẽ chỉ đóng vai trò như là một liều thuốc tăng lực truyền thêm cho chúng ta động lực tinh thần mà thôi. Và trong thực tế các bạn có lẽ cũng đã biết, những phần động lực này luôn có giới hạn sử dụng của chúng.

Trong câu chuyện ví dụ của chúng ta, Noah đã có một lý do mạnh mẽ để bắt đầu trở thành một con người có trách nghiệm hơn, nhưng lý do đó chắc chắn là không đủ để cho phép cậu có thể làm được vô số việc trong một khoảng thời gian vô hạn.

2. Xây dựng tính kỷ luật thông qua các đầu việc đơn lẻ

Như trong câu chuyện đã nêu, Noah luôn nỗ lực để duy trì một cuộc sống bận rộn được cấu thành từ các hoạt động như là: công việc bán thời gian, chăm sóc cho em gái, mục tiêu học tập 4.0 GPA, và nấu ăn mỗi ngày.

Cá nhân mình cho rằng đây là một lối sống quá khó khăn, hay với nhiều bạn có thể nghĩ là bất khả thi, dù cho Noah có nguồn động lực tinh thần mạnh mẽ đến thế nào đi chăng nữa.

Thế mà cậu đã làm được, và đã thành công.

Bí quyết của Noah nằm ở việc trong mỗi khoảng thời gian nhất định, cậu chỉ luôn tập trung năng lượng và đặt mục tiêu vào một đầu việc duy nhất mà thôi.

Noah cật lực đi làm hằng ngày, cho đến khi hành động này đã trở thành thói quen, cậu mới hướng ý chí và tính kỷ luật sang hành động tiếp theo, đó là nấu cơm mỗi ngày, và cậu tiếp tục áp dụng phương pháp tương tự với việc học tập.

Mình tin rằng chúng ta đều nên học tập từ Noah phương pháp khôn khéo này. Theo mình, đây là phương pháp hữu hiệu giúp chúng ta có thể tránh khỏi tình trạng kiệt sức, nản chí và cả những thói xấu khác như là thói lười biếng hay thói trì hoãn.

Chúng ta đều có thể bắt đầu với một thói quen nhỏ thôi cũng được, ví dụ như là uống một cốc nước lọc vào buổi sáng hay gấp gọn chăn gối sau khi ngủ dậy chẳng hạn. Bởi một khi hành vi đã trở thành thói quen rồi, thì chúng ta cũng sẽ không còn cần phải tiêu tốn nhiều năng lượng vào việc duy trì nó nữa.

3. Lên kế hoạch đương đầu với sự cám dỗ

Noah cũng phải đương đầu với một rào cản khó khăn mà mình tin rằng nhiều bạn trẻ đang thực hành đức tính tự kỷ luật đang mắc phải hiện nay, đó chính là những cám dỗ từ lối sống cũ.

Cụ thể ở trường hợp của Noah, cậu ấy vẫn thường xuyên nhận được những lời rủ rê đi chơi bời, nhậu nhẹt từ đám bạn. Những người bạn này chính là đại diện cho những cám dỗ tới tự lối sống thiếu lành mạnh và thiếu trách nghiệm của Noah khi trước. Thực ra, đây cũng chính là một dạng khác của áp lực đồng trang lứa (peer pressure).

Có 2 nguyên nhân chính đã giúp Noah vượt qua được khó khăn từ cám dỗ. Thứ nhất, cậu có một lý do mạnh mẽ. Và thứ hai, cậu đã lên kế hoạch để đương đầu với sự cám dỗ.

Trong câu chuyện, Noah sử dụng một phương pháp lên kế hoạch mang tên “If -Then”, hay phương pháp “Nếu - Thì”.

Noah đã quyết định rằng nếu đám bạn có rủ đi chơi bời thì cậu sẽ trả lời rằng cậu phải kèm em học bài và nấu cơm tối cho em.

Bằng việc chuẩn bị kế hoạch trước để đương đầu với sự cám dỗ, Noah đã dần hình thành được ý thức tự chủ, nhờ thế mà cậu cũng không cần phải tiêu tốn năng lượng tinh thần vào việc chống cự lại cám dỗ nữa.

Nếu như bạn đã hiểu được sự bất ổn của động lực tinh thần, thì phương pháp này cũng sẽ đặc biệt hữu hiệu để bạn thử áp dụng, bởi lẽ nó sẽ vẫn giúp bạn vượt qua được cám dỗ kể cả khi cám dỗ tìm đến những lúc động lực tinh thần của bạn đang xuống thấp.

Cá nhân mình thường hay coi như đây là 1 kiểu “hòm thư trả lời tự động” phiên bản đời thực vậy đó.

***

Tính tự kỷ luật là gì?

Noah và câu chuyện của cậu ấy chỉ hoàn toàn là hư cấu, nhưng mình hiểu rằng có rất nhiều mảnh đời ngoài kia cũng đang phải hằng ngày cố gắng xoay xở để vượt qua được nghịch cảnh.

Thông qua câu chuyện ngắn về cuộc đời của Noah, mình cũng muốn chia sẻ với các bạn góc nhìn của mình về đức tính tự kỷ luật và tầm quan trọng của nó.

Đối với mình, tự kỷ luật không phải là tự làm khó bản thân, không phải là tự đặt ra nhiều luật lệ để răm rắp làm theo, và càng không phải là tự phạt bản thân một cách quá đáng.

Theo mình, tự kỷ luật là đức tính cho phép chúng ta có thể chối bỏ được cám dỗ của những thú vui nhất thời và hướng tới phấn đấu vì những lợi ích to lớn hơn, tốt đẹp hơn ở tương lai.

Ví dụ như những khi bạn lựa chọn ăn rau xanh và các đồ ăn tốt lành khác thay vì các món ăn vặt thiếu lành mạnh thì cũng đã là một biểu hiện rõ ràng của tính kỷ luật rồi. Giữ được hành vi này trong thời gian dài và để nó trở thành thói quen, vậy là bạn đã hình thành được tính tự kỷ luật đối với chế độ ăn uống lành mạnh rồi.

Hay những khi bạn lựa chọn để tới phòng gym rèn luyện cơ thể thay vì ngồi nhà lướt mạng xã hội cả ngày, giữ được thói quen này và bạn đã hình thành được tính tự kỷ luật với việc rèn luyện thân thể rồi.

Cứ đều đặn như vậy, bạn hình thành thêm nhiều thói quen tốt và gắn nó với đức tính tự kỷ luật của bạn. Rồi biết đâu được đấy, đến một lúc nào đó bạn thử nhìn lại, bạn sẽ nhận ra mình đang làm chủ cuộc sống của mình, rằng bạn đã trở nên tự kỷ luật.

Vậy nên, cá nhân mình cho rằng đức tính tự kỷ luật không chỉ đơn giản là một thói quen tốt. Nó là một thói quen tốt có thể chứa đựng tất cả các thói quen tốt khác trong đời sống cá nhân của bạn.

Nếu như coi các thói quen tốt là những app để bạn sử dụng, thì tính tự kỷ luật chính là chiếc điện thoại thông minh giúp bạn dễ dàng tiếp cận với mọi thói quen tốt mà bạn cần, ở mọi lúc, mọi nơi.

Và đương nhiên, cũng giống như mọi thói quen tốt khác, tính tự kỷ luật không thể tự xây nên chính nó.

Bạn sẽ phải là người tự tay làm điều đó, bạn sẽ phải xây dựng nó nếu muốn có được nó. Có lẽ ngay lúc này đây chính là thời điểm thích hợp nhất rồi đó, mọi công cụ bạn đã có sẵn trong tay rồi, động cơ vĩnh cửu của bạn chỉ còn chờ được lắp ráp, và khởi động mà thôi.

Mình tin rằng rồi bạn sẽ làm được.

“Keep Moving Forward”

Chấp bút: Tom.